De Doorbraakmethode: werken vanuit het perspectief van de inwoner

In Nederland zitten naar schatting 100.000 huishoudens vast in complexe problemen. Niet omdat ze niets willen, maar omdat het systeem – opgebouwd uit regels, loketten en protocollen – onvoldoende ruimte biedt voor echte oplossingen. Het Instituut voor Publieke Waarden (IPW) werkt al jaren aan een alternatief: de Doorbraakmethode. Een aanpak die uitgaat van de mens, niet van het systeem.

Ik sprak met Janine Wagensveld, actieonderzoeker bij IPW. Ze legt uit hoe de methode is ontstaan en waarom deze zo hard nodig is.

“We zagen dat we met een klein team honderden gezinnen per jaar konden helpen, terwijl er tienduizenden zijn die vastlopen. Daarom hebben we de Doorbraakmethode ontwikkeld zodat alle sociaal professionals hiermee kunnen werken.

De kracht van de methode zit in de eenvoud: luisteren naar wat mensen zélf nodig hebben, en vanuit dat perspectief een oplossing organiseren. Dat klinkt vanzelfsprekend, maar in de praktijk gebeurt dit niet altijd. “Het belangrijkste is het perspectief van de inwoner voorop te stellen en je best te doen de oplossingen te realiseren. Ook al is dat ingewikkeld of ligt het probleem buiten jouw domein. “

Een concreet voorbeeld: woningdelen als doorbraak
Een mooi voorbeeld is de casus van Laira en Jasmine, twee alleenstaande moeders zonder uitzicht op woonruimte. Beiden voldeden niet aan de criteria voor urgentie. Er leek geen oplossing, maar die was die er wel: ze gingen samenwonen in één woning, ieder met een eigen huurcontract en gedeelde voorzieningen. “Er is geen wet die deze oplossing tegenhoudt. Om tot zulke oplossingen te komen moet je echter soms buiten de gebaande paden kijken.”

Wat maakt deze aanpak anders?
De Doorbraakmethode onderscheidt zich op meerdere vlakken van andere werkwijzen in het sociaal domein:

• Mensgericht in plaats van systeemgericht.
• Integraal in plaats van versnipperd per domein.
• Gericht op een concrete doorbraak, zodat huishoudens weer perspectief krijgen.
• Overdraagbaar en schaalbaar door digitalisering.
• En: ontwikkeld op basis van praktijkervaring – actieonderzoek dus.

Weerstand én enthousiasme
Bij gemeenten is de eerste stap vaak het moeilijkst. “Er is soms geen mandaat, geen plek om domeinoverstijgend te werken, en professionals moeten zelf langs alle loketten,” vertelt Janine. Toch zien ze ook veel motivatie: “De methode helpt professionals weer doen waarvoor ze het vak ooit kozen: mensen écht helpen. En als het lukt, geeft dat enorm veel energie.”

Van uitzondering naar beleid
Een doorbraak mag geen willekeur zijn. Daarom werkt IPW met gemeenten aan structurele borging. Denk aan het opzetten van doorbraakteams, ruimte voor ‘bureaucratievrij geld’, en duidelijke escalatieroutes. En vooral: leren op alle niveaus, van de individuele professional tot aan bestuur en gemeenteraad.

De toekomst van publieke waarden
Voor IPW ligt de essentie in het durven vernieuwen van hoe we publieke problemen aanpakken. Het oplossen van veel maatschappelijke opgaven loopt vast in wetgeving, financiering, bestuur en organisatie of verantwoording. Oftewel: klassieke bureaucratie, maar dan van de vorige eeuw. “ De manier waarop publieke organisaties sturingsinstrumenten inzetten is verouderd. Daarom onderzoeken we hoe we die kunnen vernieuwen, zodat we weer samen onze eigen publieke problemen kunnen oplossen. Ondersteund door de overheid.”

Wat motiveert haar?
“Dat mensen gehoord worden. Dat we de weg naar hulp eenvoudiger maken. En dat we werken met wat er al is – maar het slimmer inzetten.”
“We maken geen uitzonderingen – we voeren de standaard gewoon goed uit.”