Prinsjesdag 2025: beleidsarme begroting vraagt om daadkracht van nieuw kabinet

Gisteren was het Prinsjesdag: traditioneel het moment waarop de Koning de troonrede uitspreekt en het kabinet de Miljoenennota en rijksbegroting presenteert. Prinsjesdag is hét startpunt van de begrotingscyclus. Dit jaar ligt er echter een beleidsarme begroting – dat betekent dat er weinig nieuwe maatregelen zijn en vooral lopende zaken worden geregeld. Dat maakt de doorzettingskracht van een volgend kabinet cruciaal.

Sterke economie, voorzichtig beleid
Volgens het kabinet gaat het goed met de Nederlandse economie. Er is groei, weinig werkloosheid en de overheidsschuld is laag. Ook de koopkracht stijgt, omdat lonen sneller groeien dan de inflatie. Daarbij helpen maatregelen zoals een hogere kinderopvangtoeslag, een hogere huurtoeslag en lagere belasting in de eerste schijf.

Het kabinet neemt daarnaast enkele losse maatregelen: het voorkomt een prijsstijging bij de pomp, investeert in gevangenissen en regionaal openbaar vervoer, draait een bezuiniging op de onderwijskansenregeling terug en geeft extra geld aan Defensie.

Armoede en schulden: kleine stapjes vooruit
Het CPB verwacht dat het aantal mensen in armoede licht daalt: van 2,9% naar 2,6% van de bevolking. Ook het aandeel kinderen in armoede neemt in gelijke mate af. Daarmee wordt de kabinetsdoelstelling gehaald, maar de verschillen tussen gemeenten blijven groot. Rapporten van onder meer de Commissie sociaal minimum en Nibud laten zien dat het armoedebeleid eerlijker en eenvoudiger moet.

Op het gebied van schulden noemt het kabinet drie verbeterpunten: kleine vorderingen mogen niet oplopen, mensen moeten overzicht houden over hun schulden en er moet sneller hulp komen. Gemeenten moeten hiervoor allemaal een basisdienstverlening bieden. Verder komt er een kwaliteitskader en wordt de samenwerking tussen vrijwillige en wettelijke schuldregelingen verbeterd.

Ook komt er een publiek energiefonds van € 60 miljoen om huishoudens met lage inkomens en hoge energiekosten te steunen. Dit wordt aangevuld met € 174,5 miljoen uit het Europees Sociaal Klimaatfonds.

Kritiek van de Raad van State
De Raad van State, die de plannen controleert, is kritisch. Volgens hen schuift het kabinet te veel rekeningen door naar de toekomst, terwijl de samenleving juist voor grote uitdagingen staat, zoals vergrijzing en internationale spanningen. De Raad benadrukt dat er meer koersvastheid nodig is: een duidelijk en samenhangend beleid waarin keuzes voor de langere termijn centraal staan. Hun belangrijkste advies is om niet alleen te kijken naar consumptie en korte-termijnuitgaven, maar juist meer te investeren in zaken die de economie en samenleving sterker maken, zoals onderwijs, productiviteit en de energietransitie. Ook vragen zij om beleid dat verder reikt dan één kabinetsperiode, zodat grote maatschappelijke opgaven niet telkens vooruitgeschoven worden.

Hoewel het kabinet enkele stappen zet, zoals de structurele verhoging van de kinderopvangtoeslag en extra middelen voor armoedebeleid en schuldhulpverlening, is het onzeker wanneer deze plannen daadwerkelijk effect zullen hebben.

De Algemene Politieke Beschouwingen (het jaarlijkse debat waarin fractieleiders reageren op de Miljoenennota en de grote lijnen van het beleid bespreken) op 17 en 18 september staan vooral in het teken van de verkiezingen, terwijl pas in februari 2026 een nieuwgekozen Tweede Kamer over de begrotingen stemt. Daarmee schuift veel door naar later, en blijven belangrijke maatregelen voor gezinnen en kwetsbare huishoudens voorlopig in de wachtkamer.

Verder: noodzaak tot structurele verbeteringen
Voor Verder blijft de kern hetzelfde: bestaanszekerheid begint bij overzicht, stabiliteit en tijdige hulp bij schulden. De beleidsarme begroting biedt beperkte verlichting, maar laat structurele keuzes over aan een volgend kabinet.

Onze boodschap: pak door. Zorg dat iedereen toegang heeft tot dezelfde basis van schuldhulpverlening, dat armoedebeleid eenvoudiger en eerlijker wordt ingericht, en dat werken écht loont. Alleen zo voorkomen we dat mensen tussen wal en schip raken en kunnen we bestaanszekerheid in Nederland blijvend verbeteren.